Heidegger zegt ergens dat de dichter en de filosoof nabijgelegen bergtoppen bewonen gescheiden door een diepe kloof. Het zou moeilijk zijn deze nabijheid en deze scheiding te beschrijven. Poezie is geen filosofie en filosofie geen poezie. De poezie beweegt zich binnen een veld van geestelijke vrijheid verboden aan de filosofie, deze laatste lijkt door haar strakke denkwijze vreemd aan de meest fundamentele gevoelens van het menselijke leven. Daar waar de poezie vrijelijk zweeft en haar eigen beweging creëert en tot zelfs haar eigen waarheid, pretendeert de filosofie zicht te beperken tot de werkelijkheid, wetenschap te zijn van het absolute, van de denkbare principes van het zijn. De poezie en de filosofie staan tegenover elkaar in hun denk- en expressievormen. Desalniettemin brengt de grote poezie, zelfs wanneer ze niet expliciet filosofische thema’s behandeld, de waarheid van de grote menselijke thema’s aan het licht. De poezie die zich niet waagt aan die grote menselijke thema’s zal zonder adem en zonder weerstand tegen de tand des tijds blijven. En die filosofie die geen leven in zich draagt en niet in staat is het menselijke vermogen beelden en symbolen te creëren op te wekken maakt geen geschiedenis.
De portugees Fernando Pessoa is misschien de dichter waarbij de poezie en de filosofie elkaar het dichtst benaderen ondanks de kloof die ze scheidt, wat aangetoond wordt door diverse beschouwingen die onze aandacht verdienen. Vooreerst is er een kwestie van taal. De schrijver die dichter is, en een groot dichter, geeft aan de taal waarin hij zich uitdrukt een vervormbaarheid die haar toelaat het denken uit te drukken. Een studie van de taal van Fernando Pessoa toont de expressieve mogelijkheden in het domein van de ontologie en metafysica aan die bij geen enkel ander portugese dichter terug te vinden zijn. Ten tweede denk ik dat een auteur die als basisthema van zijn poetisch werk een meditatie omtrent de metafysica van het zijn heeft een uniek gegeven is binnen de portugese literatuur Ik denk zelfs dat dit het kerngegeven vormt voor de interpretatie van zijn oeuvre. Een interpretatie die niet alleen licht werpt op de veel besproek kwestie van de heteroniemen van Pessoa; maar vooral een toegang verschaft tot het begrijpen van de poetisch-filosofische thematiek van Fernando Pessoa.
[Celestino Pires in Revista Portuguesa de Filosofia 1975, vertaling Bert De Prins]
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten